گردشگری آسیب زا - نقد و بررسی کالاهای دیجیتال

به گزارش نقد و بررسی کالاهای دیجیتال، بچه ها در حال بازی در اطراف اقامتگاه نوبندیان بودند. اقامتگاه تازه تاسیس که به واسطه رسیدن مهمان ناخوانده ای به نام کرونا در کشور هنوز فرصت افتتاح پیدا نکرده است.

در اطراف محل اقامتگاه دو پسر بچه در حال بازی هستند. چشمان یکی از توریستانی که برای فراوری محتوا به منطقه آمده است، میخکوب پاهای بی کفش و برهنه دو کودک است؛ برهنگی ای که چیزی از شادی بچه هاه شان کم ننموده است.

توریست مردد است که این صحنه را در قاب دوربینش شکار کند و بی کفشی را با همان خنده ها نشان دهد، یا نه؟ یکی از اهالی منطقه که توریست را همراهی می نماید، متوجه آنچه در ذهن او گذشته می گردد و با لبخندمی گوید می توانی عکس بگیری، اما فقط برای آن که خیالت راحت گردد و دست به جیب نبری می گویم که پدر این کودک معلم است و پدر آن یکی هم مغازه دارد.

این پا برهنگی و پوشش اندک همه جا نشانه فقر نیست و گاهی می تواند سبک و رنگ زندگی مردمی باشد که تابع عادت هایی از زندگی نیاکان و اقلیم و فرهنگ خود هستند؛ عادات فرهنگی اجتماعی که البته برای بسیاری از توریستانی که چندی است پای آنها به منطقه چابهار بلوچستان باز شده، غریب است و آنها را به رفتارهای نادرست و ناهنجار واداشته که برای فرهنگ و زندگی مردم محلی چیزی جز تخریب به همراه ندارد و درصورت ادامه، آسایش ذهنی و روانی مردم منطقه را نابود خواهد نمود.

سال هاست موضوع آسیب دیدن الگوهای فرهنگ بومی در اثر توسعه صنعت توریستی در مناطق مختلف به ویژه توریستی روستایی مطرح است.

پیامدهای منفی توسعه توریستی برای جوامع میزبان، آنقدر عیان و محرز است که این موضوع دستمایه تحقیقات علمی و درج مقالات شده است و حتی در بحث های آموزشی طی سال های اخیر حفظ فرهنگ های بومی به عنوان یکی از ارکان آموزشی در دوره های پرورش راهنمایان توریستی مورد توجه قرار گرفته است.

در دورانی که همه دنیا تحت تاثیر مزایای صنعت توریستی به درآمدزایی قابل ملاحظه ای دست پیدا نموده و از مزیت اشتغال و رشد بهره مند می شوند، طبیعی است که فرهنگ ها و قومیت های ناشناخته بیشتر در معرض هجوم توریستانی قرار می گیرد که در جست وجوی لذت حضور در مناطق بکر و دست نخورده و در پی آشنایی با فرهنگ های ناشناخته هستند.

به طور قطع یکی از این مناطق که این روزها جامعه توریست ولع کشف آن را دارد و به دلیل قرار دریافت در شرایط آبی (از لحاظ وجود کرونا)، تعداد قابل توجهی از مسافران را به سوی خود جذب می نماید، منطقه بکر بلوچستان است.

منطقه ای که این روزها فعالان توریستی و اجتماعی محلی آن اتفاقا نگران رفتار توریستانی هستند که به دلیل ناآگاهی در حال وارد کردن ضربه های مهلکی به بنیان ارزش ها و فرهنگ بومی منطقه هستند تا آنجا که این بار رودربایستی را کنار گذاشته و به توریستان فعال و اینفلوئنسرهای سفر هشدار بدهند و پیام بفرستند که دراین خصوص با توریستانی که به منطقه دعوت می کنید صحبت کنید.

مهم ترین دغدغه آنها هم نگرش نادرست به سبک زندگی بچه ها محلی به ویژه روستایی است و این موضوع که به واسطه پوشش اندک و نامناسب باید به آنها یاری اقتصادی کرد و بی دلیل پول بخشید.

این زندگی ساده را از بچه های مان نگیرید

ملک دینار شجره، پدر مهربان گاندوها یا همان تمساح های پوزه کوتاه ایران است که به واسطه نگهداری داوطلبانه از گاندوها، پای بسیاری از توریستان را از اقصی نقاط کشور به روستای باهو کلات بلوچستان باز نموده است.

مرد روستایی فضای مجازی، استوری و پست های اینستاگرامی رامی شناسد. از او آنقدر هنگام غذا دادن به گاندوها فیلم و عکس گرفته اند که به نگاه کردن به دوربین گوشی های همراه عادت دارد.

ملک دینار شجره گرچه حرف هایش را با چگونگی آشنایی اش با گاندوها آغاز می نماید و از ویژگی های جذاب زندگی این خزنده در طبیعت برای مان می گوید، اما در انتهای حرف هایش روبه گوشی و خطاب به توریستان تاکید می نماید: شما را به خدا به بچه های کوچک پول ندهید. آنها را از زندگی ساده و راحتی که دارند به سمت گدایی سوق ندهید. این بچه ها مدرسه و کار در زمین را رها می نمایند و با دیدن یک مسافر طلب پول می نمایند. آنها قبلا این طور نبودند اما مسافران با خیال و تصور لطف به بچه ها درحال ترویج گداپروری در منطقه هستند؛ آنها هم ترویج در میان بچه ها ساده و کم سن و سال روستایی.

عمق سخنان و هشدارهای ملک دینار شجره را وقتی بیشتر حس می کنی که در سایت های توریستی یا مقابل غذاخوری ها در روستاها بچه ها را چسبیده به شیشه ماشین می بینید در حالی که فقط از توریست طلب پول می نمایند.

این دردی است که بیشتر فعالان اجتماعی و توریستی منطقه بلوچستان این روزها از آن رنج می برند و خواستار آن هستند که فعالان عرصه سفر، این موضوع را با توریستان درمیان گذاشته و مثالِ دوستی خاله خرسه، تیشه به ریشه های فرهنگی مردمان این سرزمین نزنند.

سیلی که فرهنگ مان را برد

عبدالحکیم پادبان یکی از فعالان اجتماعی منطقه چابهار است که به ما می گوید: در سال های گذشته در جوامع محلی منطقه چابهار، بچه ها با توریستان همراه می شدند با آنها عکس یادگاری می دریافتد و لحظه های بودن با مسافران را تبدیل به خاطره ای شاد می کردند، اما مدتی است اوضاع تغییر نموده، آن هم یک تغییر اسفناک.

پادبان با تاکید براین که در گذشته شاهد این نبودیم که بچه ها از توریستان پول یا خوراکی تقاضا نمایند، می افزاید: اما متاسفانه در پی وقوع سیل در منطقه بلوچستان و سرازیر شدن خیل عظیمی از داوطلبان در منطقه که قصد کار خیر و یاری داشتند، به صورت ناخواسته اتفاق ناگواری رخ داد که پیامد آن با گذشت یک سال از سیل به طور آزاردهنده به چشم می خورد. تا قبل از سال گذشته و پیش از سیل، مردم منطقه و شورایاری های روستاها، فرد خیر و نیکوکار را به عنوان کسی می شناختند که در امر مدرسه سازی یاری می نماید، اما بعد از سیل حتی مفهوم این واژه ها هم تغییر کرد، یعنی درست از زمانی که عده ای به قصد یاری آمدند اما با خرید چند جفت کفش و دادن پول به بچه ها، ذهنیت آنها را نسبت به این مفاهیم تغییر دادند.

این فعال اجتماعی که در چهار سال گذشته با همراهی اعضای انجمن مردم نهاد آینده سازان جوان پیروز به تجهیز 12 کتابخانه در روستاهای منطقه دشتیاری شده اند و به آموزش کلاس های تست و کنکور برای دانش آموزان روستاهای منطقه دشتیاری چابهارمی پردازند،می گوید: برای فعالان توریستی و حتی مردم اصیل منطقه تماشای پول خواستن یک زن بلوچ یا یک کودک بلوچ خیلی تلخ است. متاسفانه دلسوزی بسیاری از توریستان بدون در نظر دریافت بافت و شرایط منطقه و فرهنگ حاکم هزینه سنگینی برای فرهنگ منطقه بلوچستان به دنبال داشته است.

پادبان که این روزها در حوزه توریستی هم فعال شده است، به موضوعی با عنوان دوطرفه بودن مدیریت توریستی مسؤولانه اشاره نموده ومی گوید: در یک سو باید جامعه محلی آموزش داده گردد تا همچون آنچه در سایت توریستی تالاب صورتی شاهد آن هستیم، یعنی انتفاع بچه ها از حضور توریستان با فروش دستبافت های سنتی یا حناکاری، بچه ها و مردم محلی صاحب شغل و درآمد واقعی شوند که البته این موضوع نیازمند توجه مسؤولان و ایجاد آگاهی به وسیله آموزش است.

از سویی توریستی مسؤولانه را در رفتار توریستان آگاهی ببینیم که از پرداخت پول نقد به بچه ها این استان یا هر منطقه ای از کشور را برای همواره کنار بگذارند و تصور ننمایند با پرداخت وجه نقد به زنان و بچه ها کار خوب و خیرمی نمایند.

ما محروم نیستیم، محدودیم

روستای توریستی تیس به عنوان قدیمی ترین بخش منطقه چابهار میزبان بسیاری از توریستان است. در جریان یکی از بازدیدها از غارهای سه گانه بان سیتی، شاهد آن بودیم که تمامی پسربچه ها به محض دیدن مسافران، به سمت آنها رفته و تقاضای پول می کردند. اما یکی از راهنمایان محلی به سمت بچه ها رفت و به آنها تذکر داد، طوری که رفتار راهنما سبب عکس العمل تلخ توریستان هم شد.

وقتی دلیل برخورد محسن راهی، راهنمای محلی توریستی با بچه ها را از او پرسیدیم، به ما گفت: اگر توریست قصد دلسوزی و یاری به جامعه محلی را دارد، بهتر است به جای پرداخت وجه نقد شرایط سایت های توریستی منطقه را نشان دهد و با طرح نیازها و توضیح امکانات در فضای مجازی، به رشد هدفمند منطقه یاری کند.

راهی تاکید می نماید: توریستان بهتر است به جای استفاده از کلمه محرومیت در بیان شرایط کنونی از کلمه محدودیت استفاده نمایند، زیرا واقعیت آن است که منطقه بلوچستان با داشتن مناطق بکر و دیدنی همچون درک، بریس، تالاب صورتی، کوه های مریخی، خلیج گواتر و صدها کارگاه ارزشمند در صنایع دستی، منطقه ای غنی به حساب می آید که پتانسیل بالایی برای جذب توریست دارد.

این راهنمای محلی توریستی می گوید: آنچه توریستان می توانند به عنوان رفتار مسؤولانه در حق مردم منطقه چابهار انجام دهند آن است که از هر جای ایران که هستند برای ایجاد امکانات توریستی در منطقه چابهار مطالبه گری نمایند و از مسؤولان بخواهند به این بخش از کشور آنچنان که لایق و سزاوار است، رسیدگی نمایند.

شهرزاد باباعلی پور - ایران / روزنامه نقد و بررسی کالاهای دیجیتال