قراردادهای عمومی توزیع خودرو در جهان - نقد و بررسی کالاهای دیجیتال

به گزارش نقد و بررسی کالاهای دیجیتال، در مطلب چگونه یک برند خودرویی به کشور وارد کنیم؟، جهت عمومی اخذ نمایندگی از یک برند معتبر بین المللی شرح داده شد. هر شرکتی که پیروز به عبور از این جهت گردد، وارد مرحله عقد قرارداد می گردد. قراردادهای نمایندگی شرکت های خارجی متناسب سیاست های کلانی شرکت مادر است، اما نهایتاً نکات و پیوست های مطابق قوانین جاری جمهوری اسلامی باید در آن لحاظ گردد تا وزارت صنعت تجارت اجازه فعالیت رسمی نماینده داخلی و واردات خودرو را صادر نماید.

این قراردادها علی رغم نام فارسی آن ها، اصولاً قرارداد کنندگی نیست و یکی از چالش های شرکتهای خارجی قید شفافِ اطلاق کننده Representative در قرارداد به شرکت ایرانی و ارائه نامه رسمی در این خصوص است. قراردادهای عمومی توزیع خودرو در جهان به دو شکل می باشد که در ادامه به آن ها اشاره می کنم.

تفاهم نامه توزیع (Distributorship Agreement)

در این قراردادها به متقاضی مجوز واردات، فروش و خدمات پس از فروش داده می گردد. شرکت متقاضی طبق این قرارداد مجاز به استفاده از دارایی مجازی شرکت مادر مانند چاپ لوگو در سربرگ خود و یا نصب آن در تابلوی کنندگی و شرکت خود است.

توزیع کنندگان به پیوست قرارداد توزیع یا قرارداد مستقل زیر قرارداد اصلی، ملزم به ارائهٔ خدمات پس از فروش هستند و مسئولیت موضوعاتی مانند فراخوان را به هزینه شرکت بر عهده دارند. در این قراردادها نحوه دقیق سفارش گذاری، مسائل اقتصادی، موضوعات اقتصادی مربوط به جبران هزینه های مازاد خرابی در دوره وارانتی (که به اشتباه در ایران به آن گارانتی گفته می گردد)، سیاست های تامین قطعه و مراکز خدمات و مراکز فروش، تبلیغات و امثالهم شفاف می گردد.

در عین حال، ممکن است قرارداد محدود به مدل های تعیینی باشد یا مشمول تمامی مدل های شرکت باشد. در این قراردادها، سازنده ممکن است به صراحت حق فروش محصولات را به صورت انحصاری (Exclusive) به متقاضی واگذار کند که البته در سال های اخیر به ندرت چنین اتفاقی افتاده است.

در این قرارداد متقاضی یک توزیع کننده است Distributor که مجاز است شبکه فروش خود را که اصطلاحاً فروشنده Dealer نامیده می گردد، ایجاد نماید. متقاضی برای حفظ این قرارداد علاوه بر تعهدات ایجاد زیر ساخت، متعهد به رعایت هدف گذاری سالانه با رعایت کمینه تعداد خرید سالیانه از شرکت می گردد. این قراردادها برای بازه های زمانی نسبتاً طولانی است و ممکن است سال ها بارها تمدید گردد.

بیشتر بخوانید: تحلیل و آنالیز قانون نو اقتصادیات بر خودروهای لوکس

تفاهم نامه تامین (Supply Agreement)

در این قرارداد خودروها به تعداد تعیین و معمولاً محدودی به متقاضی فروخته می گردد. این قراردادها ممکن است برای یکبار بسته شوند و یا تکرار شوند. قراردادهای تامین قانوناً به عنوان قرارداد کنندگی در ایران رسمیت ندارند هرچند سابقه ثبت آن ها وجود دارد. خدمات پس از فروش در این قراردادها بر عهدهٔ توزیع کنندهٔ منطقه ای است یا خودرو بدون ضمانت فروخته می گردد و تامین کننده در صورتی که قصد واگذاری با ارئه ضمانت داشته باشد، هزینه آن را بهای تمام شده اضافه می نماید.

فارغ از قراردادهای تامین، شخص یا شرکتی ممکن است به عنوان کننده رسمی یک شرکت انتخاب گردد از باب حقوقی، کننده رسمی یا کسی که شرکت با وی قرارداد کنندگی Representative Agreement امضا کرده است، می تواند طبق اختیارات اعطا شده، از طرف شرکت مادر ایجاد تعهد کند. در واقع، کنندهٔ نقش یک وکیل تام الاختیار یا اختیار محدود دارد. به ندرت کنندگان رسمی عملیات تجاری انجام می دهند و نقش نظارتی بر توزیع کننده و رابط قانونی با دولت های محلی را بر عهده دارند. هرچند در ایران، طبق قوانین داخلی الزاماً شرکت واردکننده باید کننده رسمی باشد که چندان در جهان متداول نیست.

امضای قرارداد مرحله نخست از اجرای آن می گردد. فرایند های قانونی در ایران نسبت به بسیاری از نقاط جهان بسیار پیچیده است، و توزیع کننده ایرانی علاوه بر رعایت الزامات شرکت مادر، احتیاج دارد ملاحضات قانونی داخلی را هم طی نماید. توزیع کننده در وحله اول احتیاج دارد صحت قرارداد را اثبات کند که معمولاً با اخذ تاییدیه سفارت جمهوری اسلامی ایران در کشور مادر انجام می گردد.

سپس این قرارداد و نامه های پیوست آن که شامل معرفی نامه شرکت توزیع کننده، کنندگی و تعهدات خدمات پس از فروش برند برای همه مدل های وارد شده از آن برند است را باید در ایران ثبت نماید. ثبت کنندگی در وزارت صمت احتیاجمند دریافت گواهینامه تطبیق خدمات پس از فروش از بازرسین قانونی است. برای این موضوع، شرکت ها باید سیستم مدیریت خدمات پس از فروش و حداقل یک مرکز تعمیراتی را راه اندازی کنند. سیستم مدیریت خدمات پس از فروش شامل سامانه مدیریت قطعات یدکی، ضمانت کیفیت (اصطلاحاً گارانتی) آموزش پرسنل، آیین نامه های اعطا و لغو کنندگان، سامانه بازرسی و ارزیابی مراکز فروش و خدمات و موضوعات مدیریتی دیگر می گردد. این وجه امر بیشتر حالت نرم افزاری دارد.

بیشتر بخوانید: آنالیز روش های فروش خودرو در ایران

در عین حال، بازرسی از یک تعمیرگاه صورت می گیرد. شرکت ها ملزم به رعایت استانداردهای شرکت مادر و تهیه ابزار مخصوص تعمیراتی در کنار ابزار عمومی و دستگاه های عیب یاب هستند. بازرسی بر پایه مدارک شرکت مادر و استانداردهای ملی صورت می گیرد. لذا شرکت احتیاجمند اجرای همزمان هر دو استاندارد است. مستقل از بازرسی داخلی، شرکت مادر هم نسبت به آنالیز شبکه خدمات و فروش اقدام می نماید تا مطابق استانداردهای داخلی خود باشد. ه

مه شرکت های خودروسازی در جهان، استانداردهای برای مراکز فروش و خدمات دارند که تمامی موضوعات از ظاهر نمایشگاه و رنگ های آن تا پوشش پرسنل و نوع ابزاری که مصرف می گردد را تعریف کرده و همه توزیع کننده های رسمی ملزم به رعایت آن هستند. حتی در بسیاری از برندها، توزیع کننده مجاز به خرید این ملزومات که بعضاً پوشاک پرسنل و تابلوی سر در را هم شامل می گردد از منبع غیر از منبع شرکت مادر نمی باشد.

آموزش نیروها یک موضوع بسیار مهم در همه برندها است. این آموزش فقط مربوط به آموزش فنی تعمیرات نیست و شامل آموزش فروش، مدیریت سفارش گذاری، مدیریت قطعه یدکی و سایر موضوعات هم هست. راه اندازی مراکز آموزش محلی بعضاً به وسیله برندها الزام می گردد و شرکت ها ملزم به ایجاد آن و آموزش پیوستهٔ نیروهای خود و کنندگانشان هستند. ارزیابی دوره های آموزشی به وسیله شرکت مادر صورت می گیرد تا از کیفیت نیروی انسانی مطمئن گردد.

در ایران هم آموزش نیروی انسانی الزامی است که به وسیله بازرسان قانونی وزارت صمت پایش می گردد. نهایتاً توزیع کننده باید به تجهیز شبکه و مراکز فروش و خدمات خود اقدام نماید و بازرسی نهایی شرکت مادر، مجوز داخلی سفارش گذاری را صادر می نماید. اما برای واردات به ایران، خودرو باید از موسسه استاندارد و سازمان محیط زیست، محوز لازم را اخذ نماید.

استاندارد ملی ایران بر پایه استاندارد اتحادیه اروپا تنظیم شده است و موسسه برای تایید تطبیق استاندارد، یا مدارک هر دایرکتیو را طلب می نماید یا تاییدیه نوع کلی خودرو Whole Vehicle Type Approval را طلب می نماید. در مورد استانداردها در متن جداگانه ای شرح داده خواهد شد. موسسه استاندارد هم خودروهای بنزینی را در داخل تست و تطبیق آن ها به استاندارد ملی را صحه گذاری می نماید. در این حالت، این خودرو که یک مدل تعیین با تعیینات فنی خاص است مجوز ورود به کشور خواهد داشت و واردات آن شروع می گردد.