آیا بهبودیافتگان دوباره به کرونا مبتلا می شوند؟ - نقد و بررسی کالاهای دیجیتال

به گزارش نقد و بررسی کالاهای دیجیتال، اخیرا گزارش هایی منتشر شده است که تعدادی از مبتلایان به کروناویروس تازه پس از بهبودی کامل، مجدداً به این ویروس آلوده شده اند. روشن است که دانش ما درباره این ویروس ناشناخته بسیار اندک است بنابراین آیا می توان آزمایشات تشخیص این بیماری را مقصر این رخداد ها تصور کرد؟ آیا ممکن است افرادی که به طور کامل از عفونت کروناویروس تازه بهبود می یابند، دوباره در آینده آلوده شوند؟ نشریه نیویورک تایمز طی گزارشی به یافته های دانشمندان ویروس شناس در این زمینه پرداخته است تا شاید پاسخی برای این پرسش ها بیابد.

ماجرا از آن جا شروع می گردد که دولت ژاپن در هفته جاری، رسماً ابتلای مجدد یک مبتلای بهبود یافته به کروناویروس نو را خاطرنشان کرد. بر اساس این گزارش دولت ژاپن، یک زن در شهر اوزاکا، پس از بهبودی کامل و مرخص شدن از بیمارستان، مجدداً به کروناویروس نو آلوده شد و این امر را آزمایشات پزشکی تایید نموده است. همراه با گزارش های مربوط به موارد مشابه در چین، این پرونده در ژاپن سوالات ناراحت نماینده ای را در پی داشت.

آلودگی مجدد در بین افرادی که از کروناویروس ها-خانواده ویروس هایی که عامل اصلی بیماری سرما خوردگی هستند- بهبود یافته اند، امری شایع است. اما پاتوژن این ویروس ها با کروناویروس نو بسیار فرق دارد و کارشناسان معتقدند بعید نیست که افراد بهبود یافته از این ویروس مجدداً به آن مبتلا شوند.

فلورین کرامر، ویروس شناس دانشکده پزشکی ایکان در مونت سینای نیویورک، در این خصوص می گوید: من نمی توانم بگویم که چنین اتفاقی نمی تواند دوباره رخ دهد یا هرگز رخ نخواهد داد، اما بعید به نظر می رسد که چنین آلودگی مجددی در مدت زمان کوتاه رخ دهد. وی اضافه نمود که حتی در خفیف ترین عفونت ها هم باید حداقل برای مدت کوتاهی از ایمنی بدن فرد بهبود یافته در برابر ویروس ها محافظت کرد.

به احتمال زیاد، بیمارانی که مجدداً آلوده می شوند، هنگام ترخیص از بیمارستان، مقدار اندکی از ویروس را با خود حمل می کردند که آزمایشات اجرا شده نتوانسته آن را تشخیص دهد. حتی اگر چنین مواردی، گه گاه در نقاط مختلف دنیا گزارش گردد، به نظر نمی رسد که این تعداد آنقدر قابل توجه باشد که به اسم عامل نوی برای شیوع بیماری ویروسی، ایجاد نگرانی کند.

روز پنجشنبه گذشته گزارشی در JAMA منتشر شد که بر اساس آن فرضیه ابتلای مجدد افراد مبتلا شده به ویروس را حتی مدت ها پس از بهبودی، تایید می نماید. آزمایشات ژنتیکی ویروسی بر روی چهار پزشک متخصص که در معرض ویروس در ووهان چین قرار داشتند، نشان می دهد که پنج تا 13 روز پس از بهبودی کامل آن ها، کماکان وجود ویروس در بدن آن ها مثبت گزارش می گردد. با این حال چنین امری لزوماً به معنی آن نیست که این افراد هنوز قادر به آلوده کردن دیگران هستند.

در این میان نقش تست های تشخیص ویروس هم در این ماجرا مورد توجه نهاده شده است. برای مثال آزمایش تشخیصی PCR یکی از دقیق ترین و مهمترین تست های تشخیص ویروس است که مورد استفاده بسیاری از آزمایشگاه هاست. آزمایش تشخیصی PCR بسیار حساس است و می تواند مواد ژنتیکی را حتی از یک مولکول تک ویروسی هم شناسایی کند. به عبارت دیگر این آزمایش ممکن است فقط بقایای ویروس های از بین رفته را تشخیص دهد. در این خصوص دکتر کرامر می گوید؛ آزمایشات PCR ممکن است ماه ها پس از بهبود بیماری سرخک، بقایای ویروس های این بیماری را شناسایی کند که ممکن است به ویروس فعال اشتباه گرفته گردد.

احتمال دیگر این است که بعضی از آزمایشاتی که تست را منفی نشان می دهند، به صورت دقیق انجام نشده باشد یا نمونه ها در دمایی که ویروس غیر فعال می گردد، گرفته شده باشند. بعلاوه تست سواب گلو هم ممکن است ویروسی را که در جای دیگری از بدن پنهان است را از دست بدهد و آن را شناسایی نکند. مارک لیپسچ، اپیدمیولوژیک دانشکده بهداشت عمومی در دانشگاه هاروارد در این خصوص شرح می دهد که: هنگامی آزمایش مورد نظر مثبت خواهد بود که به مقدار کافی ویروس در سواب قرار گیرد؛ بنابراین اگر ویروسی در سواب وجود نداشته باشد، نتیجه تست منفی خواهد بود، ولی این امر به معنای آن نیست که تمام بدن عاری از ویروس است.

این زن ژاپنی در ابتدا علائم خفیف عفونت کروناویروس نو را نشان داد که در اواخر ژانویه نتیجه آزمایش او مثبت گزارش شد. وی در بیمارستان تحت مراقبت نهاده شد و پس از دوره درمان، در تاریخ 1 فوریه از بیمارستان مرخص شد. این فرد روز چهارشنبه گذشته به دلیل درد گلو و احساس درد در قفسه سینه، مجدداً به بیمارستان مراجعه کرد که تست او برای بار دوم مثبت اعلام شد. دکتر لیپسچ در این باره گفت: به نظر می رسد که این امر می تواند یک تنو حیات واقعی ویروس در شکل عفونی باشد. با این حال، وی اضافه نمود که تفسیر چنین موارد منفردی واقعاً سخت است.

این در حالی است که یک نکته نگران نماینده درباره کروناویروس نو وجود دارد که این بیماری از آنچه که به اسم یک عفونت دوفازی شناخته می گردد پیروی کند؛ به این معنی که ویروس همچنان به جای مانده و ادامه یابد و مجموعه های مختلفی از علائم را نسبت به دوره اولیه ایجاد کند. یافته ها نشان می دهد در بیمارانی که به ابولا آلوده شده اند، ویروس ممکن است ماه ها در بیضه ها یا چشم ها حتی پس از بهبودی باقی بماند و می تواند دیگران را آلوده نموده و همه گیری را ادامه دهد.

آنگلا راسموسن، ویروس شناس دانشگاه کلمبیا، در شرح این مسئله می گوید، فرد بهبود یافته ممکن است علائم دیگری از جمله بی خوابی و مسائل عصبی را از خود بروز دهد. وی اضافه نمود، در این حالت ما نمی دانیم که آیا این علایم مربوط به بیماری کروناویروس نو است یا خیر. به عبارت بهتر ما چیزی در خصوص این ویروس نمی دانیم. به گفته وی، کروناویروس ها هنوز به درستی شناخته نشده اند. به طور کلی تا قبل از بیماری همه گیر SARS، کروناویروس ها، چندان بیماری های جدی تلقی نمی شدند.

پیش از این بعضی دانشمندان معتقد بودند که بدن افراد آلوده به کروناویروس نو آنتی بادی هایی فراوری می نمایند که در آینده از آن ها در برابر چنین بیماری هایی محافظت می نماید. گزارش مربوط به یک بیمار هم نشان می دهد که مصونیت ایمنی ممکن است حداقل هفت روز به طول انجامد. دکتر استنلی پرلمن، متخصص کروناویروس در دانشگاه آیووا می گوید، اما این یافته نه شگفت آور است و نه اطمینان بخش. وی در این خصوص گفت: در اینجا مسئله این است که ویروس را در مدت هفت ماه یا یک سال بعد مشاهده خواهید کرد. این همان چیزی است که ما به آن اهمیت می دهیم.

کروناویروس نو از نزدیک شبیه مواردی است که باعث بیماری های عفونی SARS و در مقدار کمتری MERS می گردد. دکتر پرلمن با تأکید بر این نکته اضافه نمود، هیچ گزارشی مبنی بر ابتلای مجدد عفونت با ویروس SARS تا کنون گزارش نشده است و تنها یک گزارش در خصوص فردی در حال بهبودی از MERS شنیده است که مجدداً به این بیماری مبتلا شده است. تحقیقات دکتر پرلمن در خصوص بیماری MERS نشان داده است که قدرت پاسخ ایمنی بدن به شدت عفونت بستگی دارد، اما حتی در افرادی که دارای بیماری شدیدی هستند - که باید شدیدترین پاسخ ایمنی را ایجاد کند - به نظر می رسد که بیماری در طی یک سال از بین می رود.

مسئله ماندگاری مصونیت ایمنی، در هنگام طراحی واکسن برای ویروس نو هم یک سوال اساسی خواهد بود، خصوصاً اگر ویروس تبدیل به یک تهدید فصلی مانند آنفولانزا گردد. ماهیت مصونیت از این ویروس پس از عفونت چیست؟ دکتر لیپسچ می گوید: این یک سوال تحقیقاتی است که فوراً باید پاسخ داده گردد.

متخصصان در مجموع پاسخی قانع نماینده درباره چرایی مشاهده ابتلای مجدد بعضی افراد بهبود یافته به ویروس کرونا ندارند. بعضی بر این باورند که در واقع چنین اتفافی رخ نمی دهد بلکه این ویروس به صورت ضعیف شده در بدن فرد بهبود یافته باقی می ماند تا شرایط مجدداً برای ظهور آن فراهم گردد. با این همه هنوز این سوال بی پاسخ مانده است که این ویروس تا چه مدتی می تواند در بدن فرد بهبود یافته پنهان بماند و آیا واکسن های احتمالی می توانند افراد را برای همواره از این ویروس مصون بدارند؟